Het elektriciteitsnet in Nederland groeit niet snel genoeg mee met de groeiende vraag naar (groene) elektriciteit. Dit zorgt voor overbelasting van het elektriciteitsnet: netcongestie. Nederlandse bedrijven en netbeheerders vrezen in het rapport Voor wat, hoort wat van ABN AMRO voor overbelasting van het elektriciteitsnet in heel Nederland. Het rapport beschrijft de oorzaken en oplossingen voor de toenemende druk op het elektriciteitsnet. We spraken met Luuk van Dijk, die samen met Albert Jan Swart en Peter van Ees vanuit ABN AMRO dit rapport schreef.
Wat was de aanleiding voor jullie rapport?
“Naast alle berichtgeving in de media, zien wij al een aantal jaar het netcongestieprobleem bij onze klanten. Bedrijven willen bijvoorbeeld uitbreiden, van het gas af en/of elektrificeren, maar dit lukt niet door te weinig capaciteit op het stroomnet.
Sinds 18 oktober 2023 is er sprake van structurele netcongestie voor de Rotterdamse gebieden Hoek van Holland, Hoogvliet, Rozenburg, Pernis, Europoort en Botlek.
Als bank willen wij onze klanten bij kunnen staan met kennis over de laatste ontwikkelingen en ook kunnen wijzen op mogelijke oplossingen bij financiële en bedrijfsmatige vraagstukken. Daarom hebben we in het najaar van 2023 al een eerste rapport over netcongestie gepubliceerd, maar de ontwikkelingen gaan zo snel, dat we begin dit jaar een nieuwe editie hebben uitgebracht.
Omdat netcongestie meerdere sectoren raakt, hebben Albert Jan, Peter en ik het met z’n drieën geschreven; we bedienen binnen de bank ieder onze eigen sectoren. Op deze manier informeren we, naast onze klanten, ook onze collega’s binnen de bank over wat we nu en in de toekomst nodig hebben om grote problemen te kunnen verhelpen. Door bijvoorbeeld het aanbevelen van gerichte investeringen of het voorstellen van een andere manier van bedrijfsvoering voor een klant.”
Hoe zijn jullie met het rapport begonnen?
“Allereerst hebben we met de Autoriteit Consument en Markt, ACM, gesproken. De ACM speelt als toezichthouder een cruciale rol bij de contracten tussen bedrijven en netbeheerders. Zo stelt de ACM tarieven vast en kan deze de zogenoemde energiecodes aanpassen, waarin regelgeving over energienetten wordt vastgelegd. Een interessante ontwikkeling is dat de ACM nu alternatieve contractvormen toestaat, waaronder volledig variabele contracten en flexibele contracten, om het elektriciteitsnet efficiënter te benutten. Het komt bijvoorbeeld op veel locaties voor dat het elektriciteitsnet in de middag en vroege avonduren intensief wordt gebruikt, terwijl er op andere tijdstippen nog capaciteit is. Netbeheerders kunnen nu flexibele contracten aanbieden, zodat ondernemingen het net mogen gebruiken op momenten dat er nog capaciteit beschikbaar is.
Behalve met de ACM hebben we met allerlei andere partijen gesproken en casestudy’s gedaan om het onderwerp beter te begrijpen en te bestuderen, want het is waanzinnig complex. Met de casestudy’s hebben we verschillende oplossingen bij bedrijven en ondernemers ontdekt, die ervoor zorgen dat zij toch kunnen blijven groeien.
De Energiewet, die in 2026 in zal gaan, zal de basis voor de energietransitie in Nederland vormen, met onder andere duidelijke regels over het leveren, verdelen en gebruik van energie. Maar hoewel die wet nog niet van kracht is, verandert allerlei regelgeving al in hoog tempo. Daardoor ontstaan nu al mogelijkheden om te kunnen groeien.”
Kun je enkele oplossingen benoemen?
“Uiteraard! We zien dat steeds meer bedrijven gaan samenwerken in zogenoemde energiehubs. In deze hubs delen bedrijven energie met elkaar; zij stemmen de opwek en het gebruik van energie op elkaar af. Alle energie hoeft dan niet tegelijk het overbelaste elektriciteitsnet over. Op deze manier kunnen bijvoorbeeld een fabriek met een hoog piekverbruik en een koelhuis op hetzelfde bedrijventerrein afspraken maken om hun stroomvraag op elkaar af te stemmen, waardoor ze gezamenlijk een lagere maximale stroomcapaciteit nodig hebben. Het koelhuis kan bijvoorbeeld tijdelijk de koeling iets verminderen, door van tevoren extra te koelen, om het stroomverbruik tijdens piekmomenten van de fabriek te compenseren. Dit soort oplossingen wordt gefaciliteerd door de alternatieve contracten met de netbeheerders.
Steeds meer bedrijven maken gebruik van een eigen batterij. Met zo’n batterij kunnen zij hun eigen opgewekte zonne- of windenergie opslaan en pas gebruiken wanneer het nodig is. Een mooie duurzame oplossing die ABN AMRO ook financiert. En WattHub is een concrete oplossing om te elektrificeren ondanks netcongestie.”
Kun je meer vertellen over WattHub?
“WattHub, waarbij onder anderen de maritieme aannemer Van Oord betrokken is, realiseert snel-laad-pleinen voor vrachtwagens en bouwmaterieel, voorzien van lokaal opgewekte wind- en zonne-energie. Hierdoor hoeft niet elk bedrijf dat groot materieel gebruikt een laadstation te bouwen, en is de afstand tussen de productie en het verbruik van energie korter. In 2023 werd al het eerste plein in Geldermalsen gerealiseerd en deze zomer opent WattHub een nieuw snel-laadplein op de Maasvlakte bij de RWG Terminal. Het laadplein van maar liefst 5.000 m² wordt de eerste locatie op de Maasvlakte die vrachtwagens, Grond- Weg en Waterbouw materieel en andere elektrische voertuigen de mogelijkheid biedt om 24/7 snel op te laden met energie die ook nog eens dichtbij wordt geproduceerd.”
Kortom: genoeg ontwikkelingen om over een jaar een nieuw rapport te publiceren?
“Dat weet ik wel zeker. Het belangrijkste is dat ondernemers zich in het onderwerp gaan verdiepen. Dat kost natuurlijk veel tijd en uiteindelijk zal het vaak ook investeringen vergen om ondanks netcongestie te kunnen blijven groeien. Meestal moet de bedrijfsvoering ook aangepast worden om de activiteiten goed aan te laten sluiten op de beschikbare energie. Daarnaast is het soms noodzakelijk om samen te werken met andere bedrijven. Hoewel je individueel wat inlevert, sta je samen sterker en kun je gezamenlijk meer stroom verbruiken. Daarom heet ons rapport ook Voor wat, hoort wat. Wij bevelen ondernemers aan om zich goed te laten informeren naar bijvoorbeeld nieuwe technologische mogelijkheden en de verschillende energiecontractvormen.
Het is goed om te zien dat er veel interesse is voor ons rapport. Zo waren er in februari veel geïnteresseerde klanten naar een door ons georganiseerde informatiesessie gekomen tijdens ons tennistoernooi ABN AMRO Open in Ahoy. Netcongestie is een groeiend probleem en gelukkig zijn veel ondernemers ermee bezig.”
Het rapport van ABN AMRO over netcongestie is te lezen op:
www.abnamro.nl/nl/zakelijk/insights/sectoren-en-trends/alle-sectoren/netcongestie-voor-wat-hoort-wat.html
