De ontwikkelingen rond digitalisering en generatieve artificial intelligence (AI) gaan zeer snel. Mensen op de arbeidsmarkt hebben een grote slag te maken om klaar te zijn voor de toekomst. Het slim toepassen en ontwikkelen van de nieuwe mogelijkheden, het zorgen voor veilige toepassing en privacy vraagt continue aandacht. Er is veel kennis en menskracht nodig. Mensen zijn echter gemakzuchtig. Daarin schuilt een groot gevaar. Passie en veiligheid komen in het geding. Moeten we zomaar aannemen wat AI ons voorschrijft? Is daarnaast onze arbeidsmarkt flexibel genoeg om de veranderingen aan te kunnen? Vanuit de Economic Board en de overheid is het project Beethoven gestart. Het doel in onze provincie is tweeduizend talenten op te sporen en op te leiden om bijvoorbeeld de productie en voorsprong op het gebied van chips-productie in Nederland te behouden. We moeten aan de slag. Geen woorden maar daden!
Hebben we als mens nog wel iets te vertellen in de toekomst. Gaan we nog wel over de toekomst. Is er straks nog wel werk voor iedereen. Sluiten opleiding en arbeidsmarkt nog wel bij elkaar aan. Hoe bereiden we ons voor op de (ongewisse) ontwikkelingen? Drie stellingen werden voorgelegd aan Frits Corvers van Webtify en MKB Rotterdam Rijnmond, Suus de Kovel van Platform Veilig Ondernemen Regio Rotterdam, Joost van der Veen van de Economic board Zuid-Holland en Marc Rijn van Rijn & Partners. Ze hebben vanuit hun ervaring te maken met toekomstige ontwikkelingen rond digitalisering en AI, veiligheid en arbeidsmarkt ontwikkelingen.
De volgende stellingen werden besproken.
- Aan de achterzijde van digitalisering en AI verdwijnen banen. Aan de voorzijde (produceren van microchips, het ontwikkelen van software en doorontwikkeling en toepassingen van AI) is kennis en menskracht hard nodig.
- Een aparte tak van sport wordt digitale veiligheid en het beschermen van privacy en rechten.
- Niemand weet hoe de digitale toekomst er uit ziet. Het is een soort heelal zonder einde. Het dijt steeds verder uit.
Frits Corvers is eigenaar van Webtify. Ze maken professionele websites en bieden webshopabonnementen met een volledig servicepakket. Ze hebben als slogan ‘Start sterk, blijf voorop’. Dat is een mooie slogan als het gaat om het onderwerp van het gesprek. Hoe sta je sterk en hoe blijf je voorop? Frits is ook 8 jaar voorzitter geweest van Jong MKB Rotterdam Rijnmond en is nu penningmeester in het bestuur van het MKB Rotterdam Rijnmond. ‘Het creëren van gegenereerde (niet bestaande) content via AI is vrij nieuw maar de ontwikkelingen gaan heel snel. Het werkt op basis van vragen van gebruikers. AI, betrekt informatie, beelden, video’s, audio en besturingstaal vanuit het internet en dat is heel omvangrijk.’
Marc Rijn is Financieel directeur bij adviesbureau Rijn & Partners BV. Een organisatieadviesbureau, dat management, consultancy en administratieve diensten verricht. ‘Het gaat vooral om het systematisch verzamelen van gegevens en we maken daarbij gebruik van de beschikbare systemen. Dat vraagt kennis van nieuwe ontwikkelingen en systemen. Denk hierbij aan hoe je data in pdf effectief kan omzetten in data die ingeladen kan worden bij financiële systemen.’
Joost van der Veen is Programmamanager Beethoven Zuid-Holland bij de Economic Board Zuid-Holland (EBZ). Dat bestaat uit de belangrijkste spelers uit de Zuid-Hollandse economie, bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid. Het zet zich voor het vernieuwen, verduurzamen en versterken van de Zuid-Hollandse economie en het vestigingsklimaat in onze regio. Joost is belast met het programma Beethoven Zuid-Holland. ‘De microchipsector heeft op alle onderwijstypes een talentvraag. Of het nu gaat om mbo, hbo of wetenschappelijk onderwijs, er is talent nodig om Nederland op de kaart te houden. Beethoven staat voor talentgericht industriebeleid en onderwijsinnovatie. Het is een prachtige uitdaging daarmee aan de slag te gaan.’
Suus de Kovel is Adviseur criminaliteitspreventie voor ondernemers bij Platform veilig Ondernemen Regio Rotterdam. ‘We werken preventief. Wij willen voorkomen dat ondernemers de dupe worden van criminaliteit. Ook willen we voorkomen dat een ondernemer meerdere keren slachtoffer wordt. Dit doen wij door het organiseren van informatieve bijeenkomsten, verzorgen van trainingen en één op één contact met ondernemers. Daarnaast hebben we een actieve bijdrage in publiek private samenwerkingen. Digitale ontwikkelingen geven steeds meer ruimte voor criminaliteit. ‘42% van het aantal criminaliteitsslachtoffers in Nederland komt door online criminaliteit. Eén op de vijf ondernemers is slachtoffer van cybercriminelen. AI geeft nieuwe mogelijkheden, ook op het gebied van cybercrime.’
Kennis op alle fronten nodig
‘Het gaat banen kosten.’ Marc ziet dat als een niet te voorkomen gevolg van de ontwikkelingen. ‘Veel bekende functies worden overbodig. Je zult met de ontwikkelende digitalisering en AI moeten leren werken, waardoor nieuw functies ontstaan. Dat is de toekomst.’ Joost ziet dat veel banen zullen verdwijnen en dat er voor veel mensen lastig aansluiting zal zijn op de nieuwe arbeidsmarkt. ‘Het programma Beethoven gaat op zoek naar technisch talent en zorgt voor aansluiting op de talentbehoefte van de toekomst.’
‘Het is wel belangrijk in te zien dat niet iedereen straaljagerpiloot kan worden.’ Frits is daar helder over. ‘De technische lat ligt steeds hoger. Er blijven mensen over op de arbeidsmarkt, daar zal je rekening mee moet houden. Ook mijn bedrijf gaat het voelen. Websites bouwen en daar beelden en teksten aan koppelen wordt steeds eenvoudiger.’
Aan de voorkant van digitalisering is volgens Joost daarom een grote slag te slaan. ‘ASML behoort wereldwijd tot de top en bouwt op een wijdvertakt netwerk van hoogtechnologische toeleveranciers. Daar zijn veel technici nodig om die economische voorsprong te handhaven. Met het Regioplan Beethoven Zuid-Holland helpen we het microchipwerkveld aan talent. Of het nu gaat om elektrotechniek, onderhoud, en IT er zijn ook soft skills nodig om talent om te zetten in arbeidsproductiviteit. Dat helpt onze voorsprong te behouden.’ Ze zijn het met elkaar eens. Het is een kwestie van ondernemerschap en een leven lang leren en ontwikkelen.
Door schade en schande wijs
Generatieve artificial intelligence help ook de crimineel om zijn ‘werk’ te optimaliseren. Suus ziet in de praktijk de crimineel steeds inventiever worden. ‘De taal en vorm van communicatie van een bank of een gemeente kan simpel gekopieerd worden door AI. Het is vaak niet meer van echt te onderscheiden.’ Je kunt met gemak, op een slechte manier en ten koste van anderen, veel geld verdienen.’ Frits ziet dat ook bij de aanvragen bij zijn Webtify. ‘We krijgen regelmatig verzoeken die niet legitiem lijken. Daar werken we dan niet aan mee.’
Platform Veilig Ondernemen helpt met gerichte adviezen schade door criminaliteit te voorkomen. ’Ondernemers hebben niet altijd het besef dat zij kwetsbaar zijn. Wij proberen te voorkomen dat zij slachtoffer worden. De cijfers geven aan dat het niet de vraag is of zij slachtoffer worden maar wanneer. Om deze reden geven wij advies zodat je vooraf zoveel mogelijk kan regelen om veilig te werken. Daarnaast gaan we ook het gesprek aan over wat je zelf al vooraf kan regelen voor als je wel de dupe wordt van een digitale aanval. Ondernemers zijn vaak te goed van vertrouwen en weten eigenlijk niet goed hoe de IT-afdeling geregeld is. Hoe lang kan je bedrijfsvoering stil liggen en zijn je back-ups goed opgeslagen? Aan deze weerbaarheid moeten we met elkaar werken.’ Frits ziet dat het nog niet voldoende leeft. ‘Er wordt ook onvoldoende geïnvesteerd in protocollen. Zorg ook voor de laatste software. Office 365 waarschuwt bijvoorbeeld dat een mail van buiten de organisatie komt. Daarnaast zijn wachtwoorden eenvoudig en worden niet veranderd of veranderen met één letterteken. Dan vraag je om problemen.’ Frits wijst ook op de digitale profielen die vooral door Aziatische websites worden gemaakt. ‘Je privacy ligt op straat in China. Wat dat betreft is je privacy in Amerika beter beveiligd. Google is ten opzichte van bijvoorbeeld TikTok heilig als gaat om privacy schendingen. Lees daarom altijd goed de algemene voorwaarden. Wat gebeurt er met je gegevens? Wat je doet is nooit gratis. Zo ben je ook via GPS te volgen of via je winkel gedrag. Het veroorzaakt een goed bruikbaar mensprofiel.’ Joost geeft daarbij aan dat mensen behoefte hebben aan consumeren en zo gemakkelijk zijn te gebruiken zijn voor andere doelen.
Weerbaar maken
Er lijkt geen einde aan te komen. Veel mensen zien door de bomen het bos niet meer. Wat kan ons redden? Het gaat erom niet achter de feiten aan te lopen maar sturend te zijn in de processen. Kritisch denken is belangrijker dan het klakkeloos aannemen wat AI ons voorschrijft. Organisaties, teams en medewerkers moeten leren om AI te beheersen.
Volgens Frits loopt het hele stelsel achter. ‘Er is een inhaalslag nodig.’ Marc vindt dat paal en perk moet worden gesteld aan de digitale verslaving. ‘Ga eens naar buiten, klim in een boom. Hoeveel plezier geeft “TikTok” je nu werkelijk?’ Hij geeft nog een metafoor van de onzichtbare dreiging. ‘Als je op wacht staat weet je dat er wat kan gebeuren. Je weet alleen niet wanneer. Dat maakt het listig. Je moet leren gefocust te blijven, terwijl de “aanvaller” bepaalt wanneer hij toeslaat.’ ’10 miljard schade per jaar. Dat is wat ons motiveert om er alles aan te doen om organisaties wakker te houden.’ Vult Suus nog aan. ‘En dan komt nog niet eens alles naar buiten. Mensen schamen zich en zijn bang voor consequenties.’
Frits, Suus, Joost en Marc zijn het erover eens. Er moet veel inzet zijn om de veilige digitalisering en de gevolgen voor de arbeidsmarkt in goede banen te leiden. Aan de partijen aan tafel zal het niet liggen. Ze zijn er om organisaties te helpen zich te ontwikkelen in de toekomst. Zorg dat je klaar bent om mee te groeien met de verdere digitalisering.