Je ontkomt niet aan de circulaire economie. Materialen en producten moeten zo lang mogelijk meegaan. Het hergebruiken van belangrijke grondstoffen, producten en diensten is het uitgangspunt. Bij het ontwerpen van een product moet al nagedacht worden over hoe je de grondstoffen kunt gaan scheiden, repareren en hergebruiken. Diverse organisaties bereiden zich voor op de toekomst via de sturende of adviserende rol zodat bedrijven vooruitlopend op de regelgeving zich kunnen aanpassen aan de toekomstige verplichtingen. De Provincie Zuid-Holland, Zuid-Hollandse gemeenten, het Rotterdamse BlueCity en 5 Zuid-Hollandse omgevingsdiensten zijn het Circulair Loket Zuid-Holland gestart om ondernemers te helpen zich voor te bereiden op de circulaire toekomst.
De overheid gaat maatregelen nemen om slim en zuinig met grondstoffen om te gaan. Zo maar een greep uit die maatregelen: Bedrijven moeten meer gerecycled plastic gaan gebruiken bij het maken van nieuwe producten. De overheid stimuleert het delen van producten. Bedrijven mogen alleen nog producten maken die ook te repareren zijn. Apparaten moeten daarom bijvoorbeeld open kunnen om onderdelen te vervangen. De Rijksoverheid gaat zelf duurzaam en sociaal inkopen. Daar zal je als ondernemer bij aanbestedingen mee te maken krijgen. Er is een Nationaal Programma Circulaire Economie 2023-2030 gemaakt. Daarin staan ook maatregelen voor specifieke groepen producten, zoals meubels en woningen.
In mei vond bij het MKB Rotterdam-Rijnmond een gesprek plaats tussen Sabine Biesheuvel, directeur van BlueCity, Junion Hanenberg van IntelligentFood en Koen de Kruif en Mathijs Miedema van DCMR Milieudienst Rijnmond.
BlueCity
Sinds 2015 is BlueCity Rotterdam actief als voorbeeldstad voor de circulaire economie en blauwe economie. Hier ontmoeten circulaire ondernemers en pioniers elkaar. De missie van BlueCity is om de transitie van de lineaire naar de circulaire economie te versnellen door toekomstgericht ondernemerschap. Sabine Biesheuvel: “In BlueCity werken ondernemers aan innovatieve oplossingen. We zorgen voor het samenkomen van kennis en ervaring en helpen ondernemers op weg naar een blauwe toekomst.” Sabine Biesheuvel is naast haar directeurschap bij BlueCity ook voorzitter van de commissie Duurzaam & Circulair bij het MKB Rotterdam Rijnmond.
DCMR
Nederland heeft 28 omgevingsdiensten. DCMR is de omgevingsdienst voor de regio Rijnmond en Zeeland. Omgevingsdiensten verlenen milieuvergunningen, houden toezicht en handhaven wet- en regelgeving. Op het gebied van veiligheid, luchtkwaliteit, geluid, licht, energie, afval, asbest en bodem zijn medewerkers experts en adviseren overheden en ondernemers daarover. Koen de Kruif is Senior adviseur bij DCMR en Mathijs Miedema is van het opgerichte Circulair Loket.
IntelligentFood
In Nederland wordt ¼ van het eten verspild. Junion Hanenberg: “Met mijn organisatie wil ik voedselverspilling tegengaan. Er wordt heel veel eten weggegooid. We ontwikkelen met reststromen eten voor voedingsmiddelenbedrijven. (H)Eerlijke producten met een creatieve, innovatieve receptuur. Dit doen we onder eigen naam of voor nieuw te ontwikkelen merken.”
Kodak momentje
“De wet circulaire economie en het circulair materialenplan zijn in procedure en is voorzien om in 2027 in werking te treden.” Koen de Kruif waarschuwt voor het Kodak momentje. “Als je als ondernemer niet meegaat in de ontwikkelingen dan kun je de slag missen. Ik noem dat het Kodak momentje. Die misten de overgang van analoge naar digitale fotografie terwijl ze toonaangevend waren in de fotografie. De slag naar de circulaire economie mag niet gemist worden. Het vraagt om een andere bedrijfsvoering.” Sabine wijst daarbij op plek in je keten. “Het gaat om het slim omgaan met materialen. Je kunt bijna alles hergebruiken. Zo is er een maritiem maakbedrijf bedrijf dat van oude scheepsschroeven nieuwe maakt. Ze worden als nieuw gebruikt.” BlueCity brengt de circulaire én de blauwe economie in de praktijk. Testen, uitvinden, pionieren. De circulaire economie focust op een kringloop binnen één sector. In deze sector worden producten geproduceerd, verkocht, teruggenomen, gerecycled en weer geproduceerd. In de blauwe economie is de output van de ene sector, de input van de andere sector. Door deze productieketens met elkaar te verbinden, ontstaan er cirkels en bestaat afval bijna niet meer. Je zou zo kunnen zeggen dat de circulaire economie slechts een kleine schakel is binnen de grote alles omvattende blauwe economie. Ze is enthousiast over het MKB. “Het besef groeit dat het om meer gaat dan CO2 uitstoot. Je ziet dat vooral in kleinere en familiebedrijven de stappen makkelijker worden gemaakt om te komen tot andere, ketengerichte, bedrijfsplannen. Grote bedrijven zijn vaak meer gericht op winst en systemen. Het schip is dan moeilijker te keren.”
Voorbeelden
“Het gebruikmaken van elkaars materialen, grondstoffen, energie en water geeft enorme kansen.” Volgens Sabine Biesheuvel is het daarom belangrijk dat bedrijventerreinen worden ingericht met ondernemers die zich samen daarin kunnen versterken. “Je kunt dan een grondstoffen-HUB inrichten.” Ze noemt ook als voorbeeld bierbostel, een restproduct van een bierbrouwerij. “Dat wordt nu vooral gebruikt als veevoer maar kan ook bijvoorbeeld gebruikt worden als toevoeging in brood.” Koen de Kruif ziet in de bouw de mogelijkheid voor het hergebruik van kartel- of damplaten. “Na gebruik werden ze voor recycling aangeboden. Ze zijn echter nog goed bruikbaar. Alleen de onderzijde is door het inslaan beschadigd. Haal je dat stuk eraf dan zijn de platen nog goed en veilig bruikbaar, alleen maakt die handeling dat het product niet voor “voortgezet gebruik” door kan en dus als afval behandelt moet worden. Een voorbeeld van hoe het zou moeten, maar op dit moment niet kan.” Als ander voorbeeld van vooruitdenken noemt hij een een teler in het Westland. “Die maken van restafval, restwaarde. Er wordt bijvoorbeeld van geperste gewasresten papier gemaakt. Deze circulariteit heeft hun winst vergroot.“ In het Westland zijn ze wat dat betreft creatief. Zo hebben tuinders van hun restenergie een verdienmodel gemaakt. Restwarmte uit de kassen gaat naar de omgeving en verwarmt bijvoorbeeld scholen. Junion Hanenberg zou graag zien dat bij koksopleidingen het circulair denken, het niet verspillen van voedsel, wordt meegenomen. “Aandacht voor hergebruik bij de koksopleiding zou bijdragen aan het beter inkopen en creatief omgaan met voedsel dat overblijft. Je kunt dan daarmee nog heerlijke producten maken en misschien wel zogenaamde hardlopertjes. Dit zijn veel gevraagde recepten.” Hij wijst ook op regelgeving in Frankrijk dat wat voedselverspilling veel verder gaat dan in Nederland. “Supermarkten groter dan 400 m² mogen geen voedsel meer weggooien dat nog eetbaar is. Ze zijn verplicht voedseloverschotten te doneren aan voedselbanken of goede doelen. Ook producten, die bijna over datum zijn, moeten worden aangeboden aan hulporganisaties.”
Circulaire economie
Koen de Kruif ziet de Rotterdamse Circulaire campus als mooie bron voor de toekomst. “Daar worden jonge talentvolle studenten opgeleid om in de circulaire economie een rol te gaan spelen.” Junion Hanenberg is docent aan Hogeschool Rotterdam en adviseur op het gebied van het tegengaan van verspilling van eten. “Het is een systeem vraagstuk. Eten zal op een andere manier moeten worden ingekocht en wat aan eten overblijft, zal moeten worden hergebruikt. Er zal veel meer met voedsel moeten worden gewerkt die zijn gekoppeld aan jaargetijden. Nu zie ik het hele jaar door bijvoorbeeld aardbeien die verkocht worden. IntelligentFood zorgt dat reststromen verwerkt worden tot nieuwe creatieve verrassingsmenu’s of andere producten.”
Samenwerking bedrijfsleven en overheid
Om ondernemers te helpen Circulair te worden is er een samenwerkingsverband tot stand gekomen tussen de provincie Zuid-Holland, gemeenten, BlueCity de en de 5 omgevingsdiensten. Koen de Kruif: “Het Circulair Loket is het startpunt voor vragen over het ondernemen met hernieuwbare en secundaire grondstoffen, circulaire experimenten en andere juridische en administratieve vragen rondom circulair ondernemen. Zo komt een wisselwerking tussen kennis en ervaring tot stand. Vragen die worden gesteld geven ons een beeld tegen welke problemen ondernemers aanlopen. Dat helpt de overheid om wet- en regelgeving zoveel mogelijk passend te maken. En belangrijker nog, we willen uiteindelijk een landelijk loket.“
Wie afwacht is te laat
Diegene die meedenkt en tijdig zijn bedrijfsvoering aanpast heeft straks een voorsprong. Laat je daarom bijstaan door het Circulair Loket Zuid-Holland. Mathijs Miedema: “We gaan ondernemers helpen starten, innoveren, opschalen, netwerken en verbinden. De circulaire economie is geen bedreiging maar de grondstof voor succesvol ondernemerschap.”
Het gaat niet alleen om de brede welvaartgedachte, ook geopolitiek gezien is hergebruik interessant geworden. Hergebruiken zorgt voor minder inkoop. Dat kan gunstig uitpakken voor de bedrijfsvoering.
Vragen voor het Circulair Loket Zuid-Holland kunnen gestuurd worden naar circulairloket@dcmr.nl
